Astım, solunum yollarının süregelen bir iltihap  sonucu aşırı derecede duyarlı olmasına ve bazı etkenlerle zaman zaman daralmasına neden olan bir solunum yolu hastalığıdır.

Sebepleri

Astımın kesin sebebi belli değildir. Genel kabul gören görüşe göre, doğuştan soluk boruları duyarlı bireylerde çevresel şartların etkisi ile astım oluşmaktadır ayrıca geçirilen zatürree ve benzeri hastalıklar da astımın oluşmasında önemli etkenlerdendir.

Astımın tipik özelliği hava yollarının (bronş) mukoza ödemiyle daralmasından ötürü olan ortaya çıkan ve zaman zaman ortaya çıkan nefes darlığıdır.

Fizik Muayene

Hemen dinleme aletinizi (stetoskop ) hastanın sırtına ve göğsüne bastırıp dikkatle dinlerseniz “wheezing” denen hırıltılı solunumu kulakla duyulabilinirsiniz ve oldukça şiddetlidir.

Bunu sadece dâhiliyeciler değil, psikiyatrlar da kolaylıkla işitir. İyi bir pratisyen dahi kolayca bu aleti ustalıkla kullanırsa (stajında iyi eğitim almışsa) tipik sesi duyabilir.

Hasta adeta hava açlığı içinde ve boğulacak gibidir.  Soluk verişi uzar ve bu nefes verilirken de duyulur. Bu esnada yoğun kaygı ve ölüm korkusu hisseder.

Astım hastalığının çok ve küçük hava yollarında de şiddetli gibi hava yolu tıkanmalarında görülür.

Bu durum, birçok genden kaynaklanan bir kalıtım biçiminde  kalıtımsal kökenli olabilir; fakat üst solunum yolu enfeksiyonları, pnönomoni gibi bulaşıcı hastalıklar ve allerjik kadar, duygusal faktörler de rol oynayabilir.

Akciğer filmi ve gerekiyorsa üst vücut tomografisi çekilir, solunum işlev testleri yapılır. Bütün bunların sonuçlarına bakılır.

Psikolojik Mekanizmalar

Psikolojik mekanizmaların rol oynaması için küçük hava yollarından doğan aşırı duyarlığa bağlı bedensel bir yatkınlık bulunması gerekir.

Bunun için de hastaların kabul edenlerine MMPI ve Roschach gibi psikolojik testler yaptırırız. Bunlarda çoğu hastada bastırılmış erotik ve saldırganca fanteziler, öfke ve saldırganlık bulunur. Tabii ki bunları biz değil, yanımızda çalışan psikologlar yapar.

Bunun ne kadar zor kullanıldığını ancak bu hastalığı çekenler bilir.

Astımlılarda Rastlanan Kişilik Özellikleri

Astımlılarda belirli birtakım kişilik özelliklerine rastlanmasına rağmen, bu hastalıkla birlikte görülen özgül bir kişilik tipi yoktur; kaygının yol açtığı bazı astım nöbetlerinin sebebi bir şartlı reflekslerle  açıklanabilir.  

Bu hastalar genellikle duygularını ve bilinçdışı fantezilerini (saldırganlık ve cinsellik) bastıran insanlardır.

Kesin allerjik özellikler gösteren bazı vakalarda gösteren bazı hastalarda bulunan yüksek bir immüglobulin  (IgE) seviyesi, allerjinin oynadığı rolü açığa çıkarmıştır.

TEDAVİ

Bu gibi hastaların yeni bulunan bağışıklığı bastırıcı ilaçlarla tedavileri yararlı olabilir. Mast hücrelerini sabitleştiren ilaçlar da verilebilmektedir. Metil Prednisolon gibi kortikostretoridler de tedavide yararlıdırlar, fakat uzun süre ve yüksek dozda kullanılırsa bazı yan etkileri olabilir.

Eğer astım nöbetlerinde şartlı kaygı belirgin bir rol oynuyorsa, hayal gücünde sistematik duyarsızlaştırma yöntemi uygulanabilir.

Eğer aşırı duyarlılık sebebiyle hava yollarının geri dönüşü olabilen tıkanmasına yol açan birçok uyarıcı edici faktörlerin astıma neden olduğu düşünülüyorsa, önce mümkün olduğu kadar açık bir biçimde bu fiziksel ve psikolojik nedenlerin tablosunu çizmek ve bunlardan her birini tedavi ederken hastayı sürekli kontrol altında tutmak gerekir. Bunlar arasında yaşanan üzüntü verici olaylar, kayıplar, hatta Travma Sonrası Stres Bozukluğu da yer alabilir.

Astım sıklıkla bir allerjiye bağlı olmakla beraber (%60-80) olmadan da astım olabilir.

Doğuştan ve çevre faktörlerinden de gelebilir. Eğer derhâl doktora başvurulmazsa (belirtiler nüksettiği anda) ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Hastalarda bazen hırıltılı nefes darlığı ve tam solunum yolunun uzuna takılıp, kişiyi perişan eden bir öksürük olur.

Bazı durumlar astım belirtilerinin çok artmasına sebep olur. Bunlar: Mikrobik hastalılar, soğuk ve/veya kirli hava, sigara dumanına, allerji yapıcı maddeler (allerjenler), egzersiz ve psikolojik bozukluklardır.

Astımda belirtilerin aniden ortaya çıkmasına astım hecmesi, astım atağı veya astım krizi denir adı verilir. Bu durumda hastalarda ağır bir solunum darlığı olur.

Klinik Tipleri

Astımı belirtilerin şiddetine göre hafif aralıklı, hafif süreğen, orta süreğen ve ağır süreğen olarak sınıflamak mümkündür.

Astımın teşhisinde muayene bulgularının yanı sıra, kanda IgE’nin (immünglobuli E) ve eozinofil adı verilen eritrosit (akyuvar) sayısının yüksek bulunması, solunum testlerinde soluk borusunda daralma olduğunun gösterilmesi ve deri testleri ile hastaların neye karşı alerjisi olduğunun gösterilmesinin çok büyük bir rolü vardır. Bunlar genellikle sırta uygulanır ve kişinin neye karşı alerjisi olduğu bulunur.

Ayrıca sert nefesler gözükür ve çok zorlu alınıp verilen nefeslerde ise hasta muayene sırasında çırpınır ve bitap düşer; maalesef bazen kaybedilebilir.