Efendim, epeydir keyifle "okuşturduğum" bir kitap var: Câhillikler Kitabı - Bilmediklerimiz ve Yanlış Bildiklerimiz. John Lloyd ve John Mitchinson yazmış, Cihan Atlı Filiz ve Emre Ergüven'in tercümesiyle NTV Yayınları tarafından neşredilmiş.

Okudukça kendimden utanıp, cehâlet farkındalığım (bu "tilcik" awareness karşılığı) müthiş artmakta idi ki.

Bizim cenahtan da bir cehâlet numûnesi varmış, derhâl okudum ve öylecene kalakaldım!

206. sahifede "depresyonla mücadele etmenin yolu 'yürüyüş yapmak' mıdır" diye suâl edilmiş ve "evet, hâttâ ilâçlardan daha iyidir" diye yazılmış!

Seattle'da yaşayan Dr. Arif Khan 1979 ilâ 1996 senelerinde gerçekleştirilen bir dizi deneyde, sarı kantoronun (St. John's Wort) vak'aların %24'ünü tamamen tedavi ettiğini görmüşler, antidepresan Zoloft (MKD: sertralin) ise %25'ini düzeltebilmiş, şeker hapı plasebolar ise %32'sini "iyi" etmişler. Dalay Lama önderliğinde çok daha da yüksek oranda salâh ve şifa oluyormuş. Nitekim Wisconsin-Madison Üniversitesi'nde Nörobilim Profesörü olan Richard Davidson keşişlere "koşulsuz, karşılıksız şefkat ve merhamet düşüncelerine dalmalarını" söylemiş ve ortaya anormâl bir gama beyin dalgası ortaya çıkmış. Bunun anlamı da eğer beyin eğitilirse kendi depomomini (MKD: dopaminini olacak) üretebiliyormuş ki, bu zâten depresyona yol açan madde imiş. İlâç kullanmak ise beynin kendi depomamini(!)  neredeyse tamamen durdururmuş.

*

Önce bilimsel izah: Hafif derecede majör depresyonda düzenli fizik aktivitenin faydası çok ve bu epey eski bir malûmat, yeni neşriyat da tonla.

Ciddi bir depresyon hastasını ise bırakın yürütmeyi, yatağından kaldıramazsınız! Zorla yürütmeye kalkarsanız da, kendisini ilk uçurumdan aşağı atabilir! Sakın ısrar etmeyin ve gönlünü hoş tutun.

Dopamin, antidepresan ilâçlarca azaltılmaz, hâttâ bâzılarınca bilhassa artar. Bu yoruma mesnet teşkil eden "deneylerin" ("araştırma" olmalı) 1979 ilâ 1996 arasındaki bir tarafgir meta-analiz olduğu belli.

Gama dalgası mes'elesi ise henüz emekleme çağında bir konu.

*

Kıssadan hisse: Bu yazarların ya hayatta gerçek depresyonlu görmediklerini ya da hiç dayak yemediklerini söylemek hiç de mübalâğalı olmaz!

     Peki, koskoca NTV'nin bir danışmanı da mı yok?
           Bu kitabın kalan kısmını belki okurum, belki de bakmam.

Mehmet Kerem Doksat - İstinye - 14 Ocak 2009 Çarşamba