Üsküdar'daki Bağlarbaşı Kültür Merkezi'nde "Üsküdarlı Bir Entellektüel: Cemil Meriç" başlıklı anma programı yapılıyor.

Önce ciddi itirazım var: Cemil Meriç Amcam (öyle hitap ederdim) basit bir entellektüel değil, bir münevver yâni nûr saçan bir aydındı. Kitapları senelerce "sağcı" yayınevlerinden neşredildiği için, "solcular" onu tanımadılar. Ne zaman ki oğlu Mahmut Âli Meriç yayınevi değiştirtti, "solcularımız" okur oldular. Hâlbuki bu kavramların en sâhici muhalifiydi. Plâjdaki sohbetlerimizde kendisinden o kadar çok feyiz aldım ki senelerce. İmamlık kültüründen Marksizm'e, oradan da derin buhranlara dalıp çıktığı ömrünü "hayatını Türk irfanına adayan münzevi ve mütecessis bir fikir işçisi" diye vasıflandırırdı.

Kanal 7'de bu törenden görüntüler var, bir bakıyorum Devletlû orada! "Türkiye'de hâlâ düşünceye hürriyet hakkı verilip verilmeyeceğinin tartışıldığını" belirtip, "Cemil Meriç bizi orta yola, aklıselîme, ilme, irfana çağırdı" filân diyor.

Yâhu, eğer Devletlû, Cemil Meriç'in bir kitabını başından sonuna kadar ve anlayarak okuduysa, göğsüme jilet atmaya hazırım. Artık herkes farkında ki, hiçbir konuda derinliği yok. Hele hele Cemil Meriç'i anlaması gayrı mümkün!

"Yâhu, burada ne işi var" diye tecessüs ederken görüntüler ekrana yansıyor, anlıyorum mes'eleyi. Etraf türbanlı, şûlebaşlı kadınlarla dolu. Programa karısı Emine Erdoğan'la (the Second Lady) birlikte katılan Devletlû'ya, program öncesi Bağlarbaşı Kültür Merkezi'nde hazırlanan "Cemil Meriç sergisini" gezerken, Cemil Meriç'in kızı Ümid Meriç refakat etmiş.

Ümid Meriç sosyoloji profesörü olup, çok sıra dışı bir şahsiyettir. Zamanında rahmetli pederime "Recep Bey, nasıl olur da sizin gibi bir kafa Allah'a inanıyor, anlayamıyorum" derken, öyle bir istihâleye (transformasyon) uğradı ki, şimdi tesettürlü bir "müctehide". Atatürk aleyhinde ettiği lâflar sebebiyle zamanında canı epey de sıkılmıştı.

Bir transformasyonun ilginç hikâyesi.

Ümit Hanım, Fethullah Gülen hakkında konuşuyor.

Bu istihâle Cevdet Paşa'nın Cemiyet ve Devlet Görüşü kitabıyla başlamıştı (Ötüken Yayınevi, İstanbul 1975).

Devletlû, Türkiye için birçok gerçeği Cemil Meriç'in önceden söylediğini dile getirip, "35-40 sene evvel söyledi, dedi ki: Düşünce hürriyeti, düşünce namusu, gerici-ilerici gibi mülevves yâni kirli kelimelerin esaretinden kurtulmakla başlar buyurup, Cemil Meriç bizim dünyâmızdan hasretle gitti. Bugün ne yazık ki hâlâ ülkemizde düşünceye hürriyet hakkı verilip verilmeyeceği konuşuluyor. Ne yazık ki hâlâ siyasetçiler, aydınlarımız bile o mülevves kelimelerin etkisinden kurtulamadı diye konuşuyor".

Konuşmasında Meriç'in sözlerine sık sık yer veren Devletlû, "Meriç'in şu sözleri günümüz için mânidardır: 'Her aydınlığı yangın sanıp söndürmeye çalışan zavallılar, karanlığa o kadar alışmışsınız ki yıldızlar bile rahatsız ediyor sizi'. Tabii ki Cemil Meriç'i kendi eserleri anlatır. Onun özellikle Bu Ülke, Kültürden İrfana, Umrandan Uygarlığa, Işık Doğudan Gelir, Mağaradakiler, Bir Dünyanın Eşiğinde ve Kırk Ambar adlı eserlerini ben doğrusu bütün gençlerimiz tarafından okunmasını arzu ediyorum" diye de ekliyor.

Jurnal'i ya unutmuş, ya da uygun bulunmamış belli ki (hiç haberi olmamış da olabilir).

*

Gene belli ki danışmanları kitapların listesini hazırlayıp eline vermişler.

Hey gidi Cemil Meriç, seni de mi kullanacaklardı bu zihniyetin temsilcileri. Bu Devletlû ki, geçenlerde Atatürk düşmanı ve suikastla öldürülmüş olan Sabahattin Ali'den de "Aldırma gönül aldırma" şiirini okudu ama nedense, "dertlerin kalkınca şaha, bir küfür yolla Allah'a" kısmını bypass etti. Aslı şöyledir:

1. Başın öne eğilmesin
   Aldırma gönül, aldırma
   Ağladığın duyulmasın
   Aldırma gönül, aldırma.
   
   Dışarda deli dalgalar
   Gelir duvarları yalar
   Seni bu sesler oyalar
   Aldırma gönül, aldırma.
   
   Görmesen bile denizi
   Yukarıya çevir yüzü
   Deniz gibidir gökyüzü
   Aldırma gönül, aldırma.
   
   Dertlerin kalkınca şaha
   Bir küfür yolla Allah'a.
   Görecek günler var daha
   Aldırma gönül, aldırma.
   
   Kurşun ata ata biter
   Yollar gide gide biter
   Ceza yata yata biter
   Aldırma gönül, aldırma.

Zannım odur ki, Mahmut Âli Meriç kız kardeşine mâni olamadı.

Ve.

Koca çınarı bile kullandılar.

*

Meslekdaşım psikiyatri asistanı Dr. Murat Beyazyüz, "Cemil Meriç'in Psikolojisi" diye bir kitap yazıp, bana da takdim etmişti. Nihâyet bitirebildim.

27 yaşında, 2 senelik asistanken yazdığı bu eserde en büyük güdümleyicisi belli ki hocası Sevgili Erol Göka.

Kitap hakikaten güzel.

Sâdece, sevgili Dr. Murat Beyazyüz'ün, kendisi 45-50 yaş civarına geldiğinde, eserini bir kere daha gözden geçirmesini temenni ediyorum.

Mehmet Kerem Doksat - İstinye - 15 Haziran 2008 Pazar