Dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) daha önce Çoklu Kişilik Bozukluğu olarak adlandırılmıştır.

Ben Cerrahpaşa'dayken ise Müteaddit Kişilik Bozukluğu derdik.

Dissosiyatif Kişilik Bozukluk’lu kişiler, kendi kişiliklerinin yanında, farkında olarak veya olmayarak bir veya daha fazla alternatif kişilik geliştirir. 

Bunlar sürürge sapı gibi simgesel şeyler olabileceği gibi, içinden başka bir kimlik çıkmasıyla da kendini belli edebilir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Teşhisi

Dissosiyatif bozukluklar durumu  adı verilen bir grup bozukluktan biridir. 

DKB'nda hafıza, bilinç veya farkındalığın, kimlik ve/veya idrakın parçalanması veya bozulması durumudur. 

Zihinsel işlevler normal olarak sorunsuz çalışmaya devam eder.

Bu işlevlerin bir veya daha fazlası bozulduğunda, dissosiyatif belirtiler ortaya çıkabilir. 

Bu semptomlar hafif olabilir, ancak hem kişisel hayatta hem de iş yaparken bir kişinin genel işleyişine müdahale etme noktasına gelecek kadar ciddi de olabilir.

DKB’nin Belirtileri Nelerdir

DKB’li kişiler, her zamanki “çekirdek” kişiliğinin yanı sıra alternatif kişilikler olarak bilinen veya “alter” diye adlandırılan iki veya daha fazla, farklı ve ayrı kişiliklere sahiptir. 

Bir ikinci kişilik, kişiyi denetim altına alırsa, kişi hafıza kaybı yaşayabilir. 

Her alterin farklı bireysel özellikleri, kişisel geçmişi, düşünme şekli ve çevresindekilerle ilişki biçimi vardır. 

Bir alter, farklı cinsiyetten olabilir, farklı bir isme, görgü kurallarına veya tercihlere sahip olabilir. 

(Hatta bir alter, çekirdek kişilikten farklı allerjilere bile sahip olabilir.)

DKB’li bir kişi, alterin hâkim olduğu zamanlardaki diğer kişilik durumlarının veya da hatıralarının farkında olabilir de olmayabilir de.  

Zorlanma veya bir travmayı hatırlatan herhangi bir şey, her an alterin ortaya çıkması için tetikleyici olabilir.

Bazı durumlarda, Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu olan bir kişi, belirli bir alterinden fayda sağlayabilir. (Mesela, mahcup bir kişi, bir sözleşmeyi müzakere etmek için daha iddialı bir alteri kullanabilir.) 

DKB’li kişiler, çoğunlukla karmaşık bir hayata, kişisel ve iş ilişkilerinde sorunlara neden olurlar. 

Mesela DKB’li bir kişi, kendisini tanıyan fakat kendisinin tanımadığı veya hatırlamadığı insanlarla defalarca tanışabilir. 

Hatta aldığını hatırlamadığı evin etrafında eşyalarını bulabilir.

DKB, diğer zihinsel rahatsızlıklarda bulunan psikolojik semptomları içinde barındırır. 

Mesela: Etkili durumdan rahatsız edici / engellenmiş duruma kadar, işlev seviyelerini değiştirme.

Şiddetli baş ağrısı veya vücudun diğer bölümlerinde ağrı.

Benlik Kaybı (Kişinin kendi düşüncelerinden, duygularından ve vücudundan kopması hissi)

Derealizasyon (Çevredeki ortamın yabancı, garip veya gerçekdışı olduğunu hissetmek)

Depresyon ve / veya tutarsızlık

Anksiyete

Yeme ve uyku bozuklukları

Cinsel işlev ile ilgili sorunlar

Madde bağımlılığı

Amnezi (Hafıza kaybı veya zaman sapması hissi)

Hallüsinasyonlar (Sahte idrakler veya sesler duymak gibi duyusal deneyimler)

“Kesme” gibi kendi kendine, bednine zarar verme

İntihar riski (DKB’li insanların %70’i intihar girişiminde bulunur)

DKB’ye Ne Sebep Olur?

Travma öyküsü, dissosiyatif kimlik bozukluğunun önemli bir özelliğidir. 

DKB vak'alarının yaklaşık %90’ı taciz öyküsü içermektedir. 

Travma sıklıkla şiddetli duygusal, fiziksel ve / veya cinsel istismar içerir. 

Aynı zamanda kazalar, doğal felâketler ve savaş ile de bağlantılı olabilir. 

Mesela bir ebeveynin kaybı, önemli bir erken bir kayıp veya hastalıktan dolayı uzun süre soyutlanma gibi şeyler, DKB’nin gelişmesinde etkili olabilir. 

Sevgili Mekâncıla","width":"400","height":"300

Bölünme 

genellikle stresli veya travmatik bir durumla bağları koparmak veya travmatik hatıraları normal farkındalıktan ayırmak için kullanılan bir başa çıkma mekanizması olarak düşünülür. 

Bu, bir kişinin dış dünyayla bağlantıyı koparması ve gerçekleşen şeylerin farkındalığından uzaklaşmasının bir yoludur. 

Bölünme (splitting) travmatik veya zorlayıcı bir deneyimin fiziksel ve duygusal acısına karşı bir savunma mekanizması görevi görebilir. 

Bir kişi, acı hatıralarını gündelik düşünce süreçlerinden ayırarak, sanki travma gerçekleşmemiş gibi nispeten sağlıklı bir işleyiş seviyesini korumak için bölünmeyi kullanabilir. 

DKB vak'aları, küçük bir trafik kazası, yetişkin hastalığı veya stres gibi hafif olaylar da dahil olmak üzere çeşitli gerçek ve sembolik travmalarla tetiklenebilir. 

Veya bir ebeveynin çocuğunun, kendi çocukluğunda tacize uğradığı yaşa gelmesi de tetikleyici olabilir.

DKB Ne Kadar Yaygındır?

Gerçek DKB örnekleri çok nadirdir. Her yaşta ortaya çıkabilir. Kadınların, erkeklere oranla DKB olması daha yüksek orandadır.

Nasıl Teşhis Konulur?

Eğer belirtiler varsa, tam bir tıbbî öykü ve fiziksel muayene ile değerlendirme yapılacaktır. 

Dissosiyatif bozuklukları tıbben teşhis eden hiçbir laboratuvar testi olmasa da, kan testleri veya görüntüleme (X-ışınları, BT taramaları veya MR) gibi çeşitli teşjis testleri, fiziksel hastalıkları veya ilaçların yan etkilerini ekarte etmek için kullanılabilir. 

Fiziksel bir hastalık bulunamazsa, kişi, zihinsel hastalıkları teşhis ve tedavi etmek için özel olarak eğitilmiş bir psikiyatr, psikolog veya psikiyatrik sosyal hizmet uzmanı gibi bir zihinsel sağlık uzmanına yönlendirilebilir. 

Kişinin geçmiş deneyimlerini ve mevcut işleyişini tam olarak görmek için klinik görüşmeler yapacaklardır. 

Bazı psikiyatr ve psikologlar, özel testleri (örneğin, Dissosiyatif Deneyim Ölçeği-DES) veya Dissosiyatifler İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme (Structured Clinical Interview for Dissociation) (SCID-D) gibi standart bir görüşmeyi kullanabilirler.

Nasıl Tedavi Edilir?

DKB’de tedavinin amacı, belirtileri hafifletmek, bireyin ve çevresindeki kişilerin güvenliğini sağlamak ve farklı kişilikleri iyi işleyen tek bir kimliğe entegre etmektir. 

Tedavi aynı zamanda kişinin acı veren hatıraları güvenli bir şekilde ifade etmesine ve işlemesine yardımcı olmak, yeni baş etme ve yaşam becerileri geliştirmek, en iyi işleyişi onarmak ve ilişkileri geliştirmek amacını da taşımaktadır. 

En iyi tedavi yaklaşımı kişiye, belirlenebilir tetikleyicilerin doğasına ve semptomların ciddiyetine bağlıdır. 

En muhtemel tedavi, aşağıdaki yöntemlerin bazı kombinasyonlarını içerecektir:

Psikoterapi: Bazen “konuşma terapisi” olarak adlandırılan psikoterapi, dissosiyatif bozuklukların başlıca tedavisidir. 

Bu, çeşitli terapi biçimlerini içeren geniş bir terimdir.

Bilişsel-davranışçı terapi: Bu psikoterapi biçimi, işlevsiz düşünce kalıplarını, duyguları ve davranışları değiştirmeye odaklanmaktadır.

Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Bu teknik, kalıcı kâbuslar, flashbackler ve post travmatik stres bozukluğunun diğer belirtileri olan insanlara yönelik tasarlanmıştır.

Diyalektik Davranış Terapisi (DBT): Ağır kişilik bozuklukları olan ve genellikle istismar veya travma deneyiminden sonra oluşan dissosiyatif semptomları içeren psikoterapi şekli.

Aile terapisi: Bu, ailenin söz konusu bozukluk hakkında bilgilenmesine yardımcı olurken aynı zamanda aile bireylerinin hastalığın tekrarlama belirtilerini tanımasına da yardımcı olur.

Yaratıcı terapiler (Örneğin sanat terapisi, müzik terapisi): Bu terapiler hastaların düşüncelerini, duygularını ve deneyimlerini keşfedip, güvenli ve yaratıcı bir ortamda ifade etmelerini sağlar.

Meditasyon ve gevşeme teknikleri: İnsanların dissosiyatif semptomlarını daha iyi tahammül etmelerine ve içsel durumlarının daha fazla farkına varmalarına yardımcı olur.

Klinik Hipnoz: Insanların bilinçli zihinlerinden gizlemiş olabilecekleri düşünce, duygu ve anıları keşfetmelerine izin veren değişmiş bir bilinç hâlini elde etmek için yoğun gevşeme, konsantrasyon ve dikkati yoğunlaştıran bir tedavi yöntemidir, ben uyguluyorum

İlaçlar: Disosiyatif bozukluklar için ilaç tedavisi yoktur. Bununla birlikte, dissosiyatif bozuklukları olan insanlar, özellikle depresyon ve / veya kaygı ile ilişkili olan kişiler, antidepresan veya anksiyete karşıtı ilaçlarla tedaviden fayda görebilirler.

DKB’liler İçin Gelecekteki İhtimaller Nelerdir?

DKB’li insanlar genellikle tedaviye iyi cevap verirler. Bununla birlikte, tedavi uzun ve zahmetli bir süreç olabilir. Bu genellikle, onları tam işleyen bir bütün hâline getirmeye yardımcı olması için, bütün kişilikleri tanımlayarak ve güçlendirerek başlar. 

Bir kişinin geleceğini iyileştirmek için başka sorunların, depresyon, kaygı veya madde bağımlılığı gibi komplikasyonların tedavisi önemlidir.

Milli birlik, dirlik ve dayanışma dileklerimle...

Mehmet Kerem Doksat - Tarabya - ‎23 ‎Aralık ‎2017 ‎Cumartesi