Sevgili Mekâncılar,

Anksiyete (kaygı) türü bir rahatsızlık olan obsesif-kompülsif bozukluk (Obsesif Kompulsif Bozukluk), insanları tekrarlanan düşünce ve davranışlar döngüsüne hapsederek kısıtlayan bir hastalıktır.

Obsesif-kompülsif bozukluğu olan kişiler, denetleyemedikleri tekrarlayan ve gerilim yaratan düşünceler, korkular veya görüntüler  (obsesyonlar) sebebiyle huzursuz olurlar.

***

Bu düşüncelerin yarattığı anksiyete (kaygı) bazı ayinleri veya rutinleri acil olarak gerçekleştirme ihtiyacına (kompülsiyonlar) sebep olur.

***

Ritüeller takıntılı düşünceleri önleme veya akıldan uzaklaştırma teşebbüsüyle yapılır.

***

Ayin kaygıyı geçici olarak durdurur, takıntılı düşünceler tekrar oluştuğunda kişinin ayine hemen tekrar etmesi gerekir.

Bu Obsesif Kompulsif Bozukluk döngüsü kişinin gününden saatler çalarak normal günlük işlerini yapmasını engelleyebilir.

Obsesif-kompülsif bozukluğu olan kişiler saplantılarının ve takıntılarının gerçek dışı veya mânâsız olduğunun farkında olabilirler fakat kendilerini durduramazlar.

***

OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) belirtileri nelerdir?

Yaygın obsesyon belirtileri:

Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma

Başkasına zarar vermekten korkma

Hata yapmaktan korkma

Rezil olmaktan veya sosyal açıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma.

Şeytanca veya günahkârca düşünmekten korkma

Düzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı

Aşırı kuşku ve sürekli teminat ihtiyacı

***

Yaygın kompülsiyon (takıntı) belirtileri:

Tekrar tekrar yıkanma, duş alma veya ellerini yıkama

El sıkışmayı veya kapı tokmağına dokunmayı reddetme

Kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etme.

Rutin işleri yaparken içinden veya yüksek sesle sürekli sayı sayma

Sürekli bir şeyleri belli bir biçimde düzenleme

Belirli bir sıraya göre yemek yeme

Genellikle rahatsız edici olan, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen kelimelere, görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma

Belirli kelimeleri, cümleleri veya duaları tekrarlama

İşleri belirli bir sayıda yapma ihtiyacı

Değeri olmayan şeyleri toplama veya biriktirme

***

Obsesif-kompülsif bozukluğa neler sebep olur?

Sebebi tam olarak anlaşılmamış olsa da, araştırmalar biyolojik ve çevresel faktörlerin OKB ile ilişkili olabileceğini göstermiştir.

Biyolojik faktörler: Beyin karmaşık bir yapıdır. Bedenin normal işleyişi için ihtiyaç duyulan, nöron adı verilen milyarlarca sinir hücresi vardır.

Nöronlar elektrik sinyalleri yoluyla iletişim kurar.

Nörotransmitter adı verilen kimyasallar bu sinyallerin nörondan nörona iletilmesine yardım eder.

Araştırmalar serotonin adı verilen nörotransmitterin seviyesinin düşmesi ile Obsesif Kompulsif Bozukluk gelişimi arasında bir bağlantı tespit etmiştir.

***

Serotonin dengesizliğinin ebeveynden çocuğa geçtiğine dair delil de vardır.

Bu da obsesif-kompülsif bozukluğun genetik olabileceğinin göstergesidir.

Ayrıca beynin belirli bölgeleri serotonin dengesizliğinden etkilenir, bu da OKB’ye yol açar.

Bu problemin, beynin sağduyu ve planlama ile ilgili bölgeleri ve bedensel hareketleri içeren mesajları süzen bölgeleriyle bağlantılı olan beyin yolaklarıyla alâkalı olduğu görülür.

Araştırmalar Streptokok bakterisinin sebep olduğu belli bir tür enfeksiyon ile OKB arasında bir ilişki de tesğit edilmiştir.

***

Eğer bu enfeksiyon nükseder ve tedavi edilmezse, OKB gelişimine ve çocuklarda diğer bozukluklara sebep olabilir.

Çevresel faktörler: Bazı çevresel stres yaratıcı faktörler OKB’yi tetikleyebilir.

Belirli çevresel faktörler ise kişide var olan bu rahatsızlığı kötüleştirebilir. Bunlar:

Tacize uğrama

Hayati Değişiklikler

Hastalıklar

Sevilen birinin ölmesi

İş veya okulla ilgili değişiklikler veya problemler

İlişkiyle ilgili kaygılar

OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) ne kadar yaygındır?

OKB ABDde 3.3 milyon yetişkini ve 1 milyon çocuk ve genci etkilemektedir. Rahatsızlık ilk olarak çocuklukta, gençlikte ve yetişkinliğin ilk yıllarında ortaya çıkar. Irk ve sosyoekonomik alt yapı fark etmeden bütün kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür.

OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) teşhisi nasıl konur?

OKB için laboratuar testi yapılmaz.

Doktor hastanın ayinlere ayırdığı zaman da dâhil olmak üzere hastanın belirtilerini değerlendirerek teşhisini koyar.

OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) nasıl tedavi edilir?

OKB kendi kendine geçmez, bu yüzden tedavi edilmesi önemlidir. En iyi tedavi yöntemi ilaç ve bilişsel davranış terapisidir.

Bilişsel davranış terapisi: Bilişsel davranış terapisinin hedefi, obsesif-kompülsif bozukluğu olanların ritüellerini gerçekleştirmeden korkularıyla yüz yüze gelmelerini ve kaygının azaltılmasını sağlamaktır.

Bu terapi obsesif-kompülsif bozukluğu olanlarda sıkça görülen abartılmış veya felâketler içeren düşünceleri azaltmaya da odaklanılır.

İlaç tedavisi: Trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri alım inhibitörleri:

OKB tedavisinde yardımcı olabilir. Hastaların ilaç ve bilişsel davranış terapisine cevap vermedikleri şiddetli vakalarda Elektrokonvülsif Terapi (EKT) veya beyin cerrahisi kullanılabilir.

***

EKT esnasında hastanın başına elektrotlar takılır ve beyne nöbete sebep olan bir dizi elektrik şoku verilir, bu nöbetler beyinde nörotransmitterlerin salıverilmesine sebep olur.

Sürekli tedavi sonucunda hastalar normal veya normale yakın hayat sürerler.

Erken teşhis her zaman tedavi süresini azaltır.

Gecikmekten değil, tedavi olmaktan korkmayın.

***

Caner Taslaman, ilk, orta ve lise eğitimini doğduğu şehir olan İstanbul’da bitirmiş.

Kimya mühendisi bir annenin ve doktor bir babanın oğlu olarak küçük yaşlardan itibaren doğa bilimleri ile ilgilenmiş.