M. Kerem Doksat | 23 Eylül 2018 Pazar | 2667 |
Sevgili Mekâncılar,
Anestetik bir ajan olarak bilinen ketamin, günümüzde insanlarda tedaviye dirençli vakalarda antidepresan olarak kullanılabilmektedir.
***
Hayvan ve insan ameliyatlarında anestetik ajan olarak kullanılmanın yanı sıra, son zamanlarda yapılan çalışmalara göre tedaviye dirençli depresyon ve duygudurum bozukluklarının majör depresyonunda ilaç ve diğer tedavilere dirençli olan vakalarda uygulanabilmektedir.
***
Ketalar ampul şeklinde bulunmaktadır.
Sıvı, beyaz toz veya toz olarak piyasada bulunmaktadır,
Ketalar enjektabl flakon olarak bulunmaktadır.
Etkili maddesi ketamin Hidroklorür’dür.
***
Eğer burundan çekilmişse, bu yasadışı kullanıma girer. Bu ilaç psikiyatride damardan yani IV (toplardamar yoluyla kullanılmaktadır).
Depresyon tedavisinde son dönemde yapılan çalışmalara göre anestezik dozunun çok altında bir doz serum içinde 45 dakika içerisinde yavaşça verilir. Çalışmalara göre etkisi birkaç saat içerisinde başlar. Bazı çalışmalarda dirençli depresyon bulgularının çok daha azaldığı ifade edilmektedir. Bu iyilik belirtilerinin genellikle bir veya iki hafta içerisinde kaybolduğu, yani geçici olduğu belirtilmektedir. Bu sebeple birer haftalık aralıklarla 6 veya 7 seans yapılmasını tavsiye eden bilgiler mevcuttur. Yan etkiler genellikle ilacın verilmesini takip eden birkaç saat içerisinde ortaya çıkar. Bunlar arasında konfüzyon, hallüsinasyon, dissosiasyon (çözülme halleri) sayılabilir.
Tansiyon artışı ve kalp ile ilgili yan etkiler çıkabilir. Epileptik nöbetler üzerinde etkisi karışık olduğu için epilepsi hastalarında tavsiye edilmez. Bu sebeple uygulamadan önce dâhiliye, nöroloji ve anestezi uzmanları tarafından konsülte edilmesi gereklidir.
Uygulama esnasındaki diğer yan etkileri arasında; en düşük dozlarda dahi hafif sarhoşluk, hayalci düşünme, sendeleyerek yürüme, ruhsal çözülme (dissosiyasyon), sakarlık, baş dönmesi, sosyal yetilerin azalması ve idrak bozuklukları sayılabilmektedir. Bazen çok güçlü hallüsinasyonlara, robot gibi yürüme, zorlayıcı, hallüsinasyon benzeri yaşantılara rastlanabilir.
***
Hastalarda baş dönmesi (vertigo değil), yani zamanda ve mekânda huzursuzluk duygusu, ses ve benlik idrakinde bozulmalara yol açabilir.
***
Kalp atışını arttırıp, kan basıncında artmaya, hatta fenalaşmaya yol açabilir. Hastaların veya yasadışı olarak bu ilacı kullananların fiziksel koordinasyonları bozulur. Kollarda ve bacaklarda hissizlik yaşanır. Gözler ışığa aşırı duyarlı hâle gelir.
Düzenli olarak kullananlarda paranoya (aşırı şüphecilik) ve egosantrizm (ben-merkezcilik) gibi iki temel psikolojik problem görülmektedir.
Yüksek dozlarda ise deliriyum, hafıza kaybı, depresyon, motor işlevlerde bozulma, kan basıncında ve solunumda yavaşlama, bazen ve durma görülebilir
***
Sonuç olarak, tedaviye dirençli majör depresyon ve bipolar bozukluğun majör depresyonunda alternatif olarak son yıllarda gündeme girmiş olan ketamin enfüzyonu tedavisi uygulamadan önce, hastadan önceden aydınlatılmış rıza formu alınarak ve dâhiliyeci, nörolog ve anestezi uzmanlarının konsültasyon ve onayları sonrasında, psikiyatrın inisiyatifine göre uygulanabilir. Yine çalışmalara göre bu tedavinin yaratacağı iyilik halinin kalıcı olmayacağı da akılda bulundurulmalıdır.
***
Yine özenle vurgulamak isterim ki, Elektro-konvülsif terapi (EKT) de dâhil her yol denenmesine rağmen hasta iyileşmediği takdirde ve bir anestezi uzmanı, bir yetkin nörolog ve dâhiliyeci gözetimi altında ve hastadan alınan bilgilendirilmiş onam formu alınarak uygulanabilir.
***
En büyük yatırım insana yapılandır gönül dostları...
Prof. Dr. Mehmet Kerem Doksat, 23.09.2018- Tarabya