PANDEMİ VE OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK

M. Kerem Doksat

3 Eylül 2020 Perşembe

1412

Sevgili Mekancılar,

Covid-19 pandemisiyle birlikte saplantı zorlantı bozukluğu oranları (obsesif kompulsif bozukluk)  (OKB)son derece artmaya başladı maalesef. Covid pozitif miyim, hastalandım mı, elimi şuraya değdim tekrar elim kirlendi ve yeniden temizleyeyim, yeniden yıkayayım, öksürüyor muyum, nefesim mi daraldı vb. takıntılara dair şikayetler giderek artış göstermekte.

Amerikan Ruhsal Hastalıklar tanı sınıflamasına göre OKB tanı kriterleri aşağıdaki gibidir:

 

A. Obsesyonların, kompulsiyonların veya her ikisinin varlığı söz konusudur.

Obsesyon demek için:

1.Kimi zaman zorla ve istenmeden geliyor gibi yaşanan çoğu kişide belirgin kaygı veya sıkıntıya neden olan yineleyici ve sürekli düşünce, dürtü veya hayaller vardır.

2.Kişi bunlar aldırmamaya veya baskılamaya çalışır veya bunları başka bir düşünce veya eylemle yüksüzleştirme girişimlerinde bulunur.

Kompulsiyon demek için:

1.Kişinin takıntısına tepki olarak veya katı bir biçimde uyulması gereken kurallara göre yapmaya zorlanmış gibi hissettiği tekrarlayıcı davranışlar (el yıkama, düzenleme vb.), veya zihinsel eylemler (dinsel değeri olan sözler söyleme, sayı sayma vb.).

2.Bunlar yaşanan kaygı veya sıkıntıdan korunma veya bunları azaltma veya korkulan bir olay veya durumdan sakınmak amacıyla yapılır. Ancak bunlar söz konusu olan korunulucak durumla gerçekçi bir şekilde ilişkili değildir.

B. Belirtiler kişinin zamanını alır ( günde 1 saatten fazla) veya işlevsellikte bozulmaya neden olur.

OKB’de en sık rastlanılan obsesyonlar:

Mikrop bulaşma, hastalık kapma

Yineleyen kuşkular (kapıyı kapatıp kapatmama, fişi çekip çekmeme  vb.)

Düzen, sıra

Saldırganca veya ürkütücü dürtüler (sevdiği birine kötülük yapma, camide sövme vb.)

Cinsel düşlemler (tekrarlayan açık saçık düşünceler vb.)

OKB’de en sık rastlanılan kompulsiyonlar ise:

Yıkama, yıkanma ve temizleme

Sayma

Denetleyip durma

Güvence arama

Yineleyici eylemler

Düzenleme, sıralama şeklindedir.

Bu hastalığın ortaya çıkış mekanizması kalıtımsaldır. Özellikle beynin singulat girusunda serotonin dengesindeki bozulmayla karakterizedir. O nedenle tedavisinde serotonin geri alım inhibitörleri başta olmak üzere bir seri ilaç verilir ve üzerine bilişsel davranışçı terapi eklenir. Bu haliyle, 7-8 ay içinde %80-85 oranında bir düzelme gözlenir. Alevlenme ve yatışmalarla seyreden bir hastalıktır. Yıllar içinde değişik sosyal stresörlere bağlı olarak ataklar tetiklenebilir. Orta ve üzeri düzeydeki tablolarda ilaç tedavisi verilmeden başarı sağlanması çok zordur.

İşte, pandemi döneminde hasta olma ve el yıkama obsesyon ve kompulsiyonlarıyla seyreden OKB ataklarının gerek çocuk ve ergenlerde gerekse de erişkinlerde arttığını görüyoruz.

Lütfen, bu gibi belirtilerinizde artış söz konusuysa en kısa zamanda bir psikiyatra danışınız, tedavinize geciktirmeden başlayınız. Aksi durumda işlevselliğiniz son derece olumsuz etkilenecektir.

Son olarak size OKB’yi en güzel gösteren Dustin Hoffman’ın “Rainman” filminden bir hatırlatma yapmak isiyorum.

Hepinize sağlık ve huzur dolu günler diliyorum.

Prof. Dr. Mehmet Kerem Doksat, 09.09.2020, Tarabya

 

---

---

---

---

---