Sevgili Mekâncılar,

Önce Kişilik Bozuklukları yazımdan bir kısmı kopyalayıp tekrar koyuyorum:

A KÜMESİ

Garip, acayip, empati yapılması güç kişilikler. Aslında bunla psikotizm spektrumunun jüvenil, hâttâ fötal başlangıçlı tipleridir:

Şizoid Kişilik: Bunlar tek başına veya pek az arkadaşla yaşayan, kendilerine bakım ve ilgileri düşük yâhut özensiz, duygulanımları künt hâttâ düz, duygusal dışavurumları zayıf kişilerdir. Bu özellikleri çok zengin bir iç dünyaları olmadığı anlamına asla gelmez ama bunu paylaşamazlar. Dış dünyayla aralarında âdeta bir buzlu cam vardır. Ağır vak’alar birer sosyal parazittir ama işlevsel şizoidlerden büyük bilim adamları ve mistikler çıkabilir. Mikroskopunun başında 20 sene geçiren hırpanî bilim adamı bir gün Nobel alıp, gene laboratuvarına dönebilir. Temel olarak aşağıdaki özelliklerle karakterize, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik şartlar altında ortaya çıkan, sürekli, toplumsal ilişkilerden kopma ve başkalarıyla birlikte olunan ortamlarda duyguların anlatımında kısıtlı kalma şekli söz konusudur:

—Âilenin bir parçası olamadığı gibi, ne yakın ilişkilere girmeyi ister, ne de yakın ilişkilere girmekten haz duyar;

—Hemen her zaman tek bir faâliyette bulunmayı yeğler;

—Başka biriyle cinsel tecrübe yaşamaya karşı ilgisi olsa bile çok azdır;

—Alsa bile çok az faâliyetten zevk alır;

—Birinci derece akrabaları dışında yakın arkadaşları veya sırdaşları yoktur;

—Başkalarının övgü veya eleştirilerine karşı ilgisiz görünür;

—Duygusal soğukluk, kopukluk veya tekdüze duygulanımları vardır.

Paranoid Kişilik: Aşırı şüpheci, sürekli kötülük edilme beklentisi içerisinde olan, alıngan ve genellikle korkak hâttâ ödlek, bâzen de tam aksine ufacık şey için saldırganlaşabilen, herkesin kendileriyle uğraştığını düşünen kişilerdir. İşlevsel olanlardan büyük detektifler, araştırmacılar, kâşif ve mûcitler çıkar çünkü şeytanın aklına gelmeyecek çağrışımlar kurarak, yeni buluşlara yelken açarlar. Temel olarak aşağıdaki özelliklerle karakterize, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik şartlar altında ortaya çıkan, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayıp sürekli bir güvensizlik ve şüphecilik gösterme davranışı vardır:

—Temeli olmadan başkalarının kendisini sömürdüğünden, aldattığından veya zarar verdiğinden şüphelenme;

—Dostlarına veya iş arkadaşlarına güvenememe;

—Söylediklerinin kendisine karşı kötü niyetle kullanılacağından yersiz yere korktuğundan ötürü başkalarına sır vermek istememe;

—Aşırı alınganlık ve hassasiyet;

—Sürekli kin besleme;

—Yersiz yere karakterine veya itibârına saldırıldığı yargısına varma ve öfkeyle karşısındakine tepki gösterme;

—Haksız yere karısının/kocasının veya cinsel eşinin sadakatsizliğiyle ilgili şüphelere kapılma.

Şizotipal Kişilik: Uçuk kaçık yaratıcılıklarıyla bu grubun en renklileridirler. Her mevsimde Ortaköy’de, yazları Bodrum ve Marmaris gibi taatil yörelerinde sıkça rastlanırlar. Mistik, politik gruplar kurar ve eylemler yaparlar; incik boncuk, sıra dışı resimler veya heykeller yapıp satarlar. Dezorganize tip şizofreniyle ve diğer bütün şizofreni tipleriyle akrabadır. Genç erişkinlik döneminde başlayan, değişik şartlar altında ortaya çıkan, bilişsel veya idrakle ilgili çarpıklıkların ve alışılagelmişin dışında davranışların yanı sıra, ilişkilerde birden bire rahatsızlık duyma ve yakın ilişkilere girebilme becerisinde azalmayla kendini gösteren toplumsal ve kişilerarası yetersizliklerin olduğu sürekli bir durum söz konusudur:

—Kültürel değerlerle uyumlu olmayan tuhaf inanışlara, büyüsel düşüncelere sâhip olma (bâtıl inanç, telepati, altıncı inanç, gâipten haber verme vs. ile uğraşma, çocuklarda ve ergenlerde saçma sapan düşlemler veya bunların üzerinde düşünme);

—Dış görünüş ve fikirlerin “enteresan” hâttâ “acayip” olması;

—Sıra dışı, acayip idrak, düşünce, konuşma ve davranışlar;

—Bir sebebe bağlı olmaksızın insanların kendisi hakkında konuştukları ve dedikodu yaptıklarına dâir düşüncelere sâhip olma;

—Şüphecilik;

—Uygunsuz veya sınırlı duygulanım;

—Birinci dereceden akrabalar dışında yakın arkadaşların veya sırdaşların olmaması;

—Şüpheciliği ve güvensizliği nedeniyle belirgin şekilde sosyal açıdan gerginlik duyma.

Genel olarak diyebiliriz ki, büyük bilimsel ve dinsel yaratıcılar, mistikler, peygamberler A Kümesi kişiliktendir. Tipik bir örnek Einstein’dır. Bunları Yüksek İşlevsellikli Otistikler’den (Asperger sendromu) ayırt etmek çoğu zaman imkânsız, hâttâ gereksizdir.

*

Şimdi ilginç bir habere dikkatinizi çekmek isterim:

Rus matematikçi, 100 yıllık problemi çözdü, 1 milyon Dolar'ı elinin tersiyle itti.

Matematikteki en zor problemlerden birini çözen “dünyanın en zeki adamı” olduğu söylenen Rus matematikçi, 1 milyon Dolarlık ödülü elinin tersiyle itti. Petersburg’da karafatmaların istilâ ettiği küçük bir dâirede oturan 44 yaşındaki Dr. Grigori Perelman, kapı aralığından yaptığı açıklamada, parayı istemediğini belirterek, “ben istediğimi aldım” dedi.

Ödül Perelman’a, ABD’deki Clay Mathematics Institute tarafından, matematikçilerin kafasını yüzyıldır yoran Poincare Varsayımı problemini çözdüğü için verildi.

Matematik dâhisi, 4 yıl önce de Uluslararası Matematik Birliği tarafından problemi çözdüğü için verilen ödülü, “para veya şöhret beni ilgilendirmiyor. Hayvanat bahçesindeki bir hayvan gibi sergilenmek istemiyorum. Matematik kahramanı değilim. O kadar da başarılı değilim, bu yüzden herkesin gözünü bana dikmesini istemiyorum” diyerek reddetmişti.

Perelman, Steklov Matematik Enstitüsü’nde çalıştığı 2002 yılında, 7 matematik muammâsından biri olan söz konusu problemi çözdüğü iddiasıyla çözümleri internette yayınlamaya başlamıştı. Yapılan titiz sağlamalarla çözümün doğru olduğu tesbit edildi.

Problemin, kâinatın biçiminin saptanmasında yardımcı olabileceği belirtiliyor.

*

“Vay be, helâl olsun adama! İnsanlar üç kuruş için ne hokkabazlıklar yapıyor ama adam gibi adam milyon Dolarlık, hem de Allah’ına kadar helâl olan ödülü reddediyor” filân demeden bir durun hele!

Tabii ki adamı muayene etmedim ama bâzı şeyleri yazmak için illâki bu gerekmiyor.