Sevgili mekâncılar,

Tikler iradeyle geçici olarak bastırılabilinen, uykuda kaybolan bir grup psikiyatrik bozukluğa verilen isimdir  

Normal davranışı andıran, ani ve tekrarlayıcı hareket, jest veya seslere tik denir. Tek bir tik nadiren bir saniyeden uzun sürer. Genellikle birkaç tanesi üst üste ve nöbetler şeklinde ortaya çıkar.

Ertelenmesi ve bastırılması geçici süreler için mümkündür. Tikler inadına yapılan davranışlar değildir, hastanın iradesi dışında ortaya çıkar. Hastalar bunları aldatmak amacıyla veya birilerini kandırmak için yapmazlar. Başka türlü davranmak ellerinde değildir

Hareket tikleri: Anlık basit hareketlerden (göz kırpma gibi) daha karmaşık, görünüşte amaçlı davranışlara (ayıp el işaretleri gibi) kadar bir değişkenlik gösterir.

a- Basit hareket tikleri (1-2 saniyeden kısa)

Göz kırpma

Burun kıvırma

Dudak yalama

Yüz buruşturma

Kafa sallama

Omuz silkme

Parmak tıklatma

Ayak sallama

Vurma

Sekme

b- Karmaşık hareket tikleri (uzun süreli)

El ve yüzün anlamlı hareketleri

“Şaşırmış” ve “anlamamış” gibi bakma

Eşyalara ve insanlara dokunma

Parmaklarıyla “sayma” hareketi yapma (belli sayılar olabilir)

Çömelme

Eğilme

Ses tikleri: Boğaz temizlemeden anlamlı kelimelere kadar bir değişkenlik gösterir. Gırtlağında bir şey varmış gibi hissedip öksürme tipiktir.

Basit ses tikleri

Öksürme

Burun çekme

Boğaz temizleme

Islık çalma

Garip sesler çıkarma

b- Karmaşık ses tikleri

Heceleri veya kelimeler söyleme

Karşısındaki kişinin sözlerini tekrarlama (ekolali)

Bayağı, müstehcen, pis konuşma (koprolali)

A. Geçici tik bozukluğu: Çocukluk dönemine sınırlıdır, bir yıldan fazla sürmez.

B. Kronik tik bozukluğu: Tek bir tik çeşidi (genellikle hareket tiki) ön plandadır.

C.Gilles de la Tourette Sendromu: Çocukluk çağında başlayan kronik bir bozukluktur. En az bir ses tiki hareket tikleriyle birlikte veya birbirinden bağımsız olarak 12 ay süreyle ve hemen her gün görülür. Ömür boyu sürebilir.

Beraberinde “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu” ve “Takıntı Hastalığı (obsesif kompulsif bozukluk)” sıklıkla bulunur.

Tikler uykuda belirgin olarak azalırken sıkıntı, stres, sıcak hava ve yorgunluk hâllerinde artar. İradeyle geçici olarak bastırılabilirler

Belirtilerin hastalık süresince artıp azalması tipiktir. Hastalık ergenlik döneminde yoğunlaşır, toplumsal uyumu ve işlevselliği bozar.

1-6/1000 sıklığında ve erkeklerde daha sık görülür.

Genetik yatkınlık söz konusudur. Seyri genellikle iyidir, ancak beraberinde psikiyatrik hastalıklar, kokain gibi uyuşturucu maddelerin kullanımı ve kronik tıbbi hastalıklar (şeker hastalığı gibi) varsa veya aile desteği zayıfsa seyri kötüleşir.

Tedaviler

Psikososyal tedaviler: Hastanın ailesinin ve ilişkisi olan kişilerin (öğretmen, arkadaş gibi) tikler hakkında eğitilmesi gerekir.

İlaç tedavisi: Dopamin maddesini azaltıcı özelliği olan ilaçlar %70-80 faydalıdır. 6-8 hafta içinde düzelme olması beklenir. Beraberinde bulunan hastalıklara (takıntı hastalığı gibi) yönelik tedavilerin de yapılması gerekir. Özellikle amisülpirid (Solian) ve trifluoperazin (Stilizan) verilir. Solian (amisülpirid) da etkilidir. Obsesif belirtiler için Serotonin geri alımını azaltan ilaçlar eklenir (Faverin, Prozac) gibi yazarız.

Tarihte en ünlü vak’alardan biri Mozart’tır. Vefat sebebi de muhtemelen çok severek yediği domuz pastırmalarından kaptığı trişinoz ve romatizmal hastalıklardı. Saileri ona bir şey yapmamıştı.

Bilim ve evrim dolu günlere, ben kitabım yazıyorum.

Mehmet Kerem Doksat – Tarabya – 08 Haziran 2017 Perşembe